Help onze bijen, vlinders en andere insecten met inheemse planten

Welkom bij de eerste blog van Judith van Studio MAY & JUNE!

Zij gaat vanaf nu elk seizoen haar tips voor in de tuin delen, speciaal voor Dille & Kamille. Judith is tuinontwerper en maakt met haar team van ontwerpers allerlei prachtige tuinen in een modern Engelse stijl. Daarnaast is ze fervent pluk- en moestuinier, dus je ziet haar regelmatig voorbijkomen met armen vol bloemen en manden vol groenten. Volop inspiratie dus! Lees je mee?

Elke tuin heeft een paar (of heel veel) inheemse planten nodig: planten die van oorsprong al in onze streken groeien. Ze zijn de voedselbron van allerlei insecten. Insecten op hun beurt zijn weer voedsel voor andere dieren in je tuin. Inheemse planten zijn dus belangrijk voor de gehele voedselketen en de soortenrijkdom oftewel biodiversiteit. Tuinontwerper Judith van Studio May & June legt je uit waarom.

Verbascum nigrum (Zwarte toorts)
Zwarte toorts (Verbascum nigrum)

Waarom inheems?

In onze tuinontwerpen hebben we een voorwaarde: er moeten altijd inheemse planten in. Akelei, Geranium, Beemdkroon, Pimpernel, een paar inheemse struiken en bomen. Die vind je altijd wel in onze beplantingsplannen. Het is niet perse nodig om uitsluitend met inheemse planten te werken, want ze bloeien vaak veel korter waardoor het lastiger is om een jaarrond bloeiende tuin te creëren, maar ze komen in elk ontwerp terug. De reden dat we inheemse planten nodig hebben is heel simpel: onze lokale natuur is ervan afhankelijk.

Een bloeiende tuin vol mediterrane planten zoals lavendel en verbena is natuurlijk prachtig, maar het helpt de lokale natuur maar weinig.

In ons land leven allerlei insecten die een band hebben ontwikkeld met bepaalde wilde, inheemse planten. Inheems betekent dat het planten zijn die hier al eeuwen groeien. Deze insecten zijn ervan afhankelijk geworden, soms volledig en soms voor een deel. Dat betekent niet dat insecten geen baat hebben bij andere planten, maar voor sommige insecten geldt dat hun leven afhangt van die ene inheemse plant. En al die verschillende insecten zijn weer heel belangrijk als voedselbron voor dieren als vogels, maar ook kikkers en vleermuizen. Tijd om er achter te komen waarom en welke planten je in je tuin kunt zetten!

Voor elk insect een plantje

In jouw omgeving leven heel specifieke insecten. Zweefvliegen, wespen, bijen, vlinders. De laatste twee insectengroepen zijn zó belangrijk voor onze lokale natuur dat ik ze even wil uitlichten. Er is niet slechts één soort vlinder of één soort bij: je hebt er talloze, en allemaal hebben ze een ander leefpatroon en worden ze gelinkt aan andere planten. Als je weet wat ze nodig hebben kun je ze beter helpen in je tuin (en soms overlapt dat, dus kun je dezelfde plant gebruiken voor beide!). Ook zweefvliegen en wespen zijn (heel) belangrijk voor de natuur. Misschien ook uitleggen dat al die insecten, liefst met een grote soortenrijkdom, weer heel belangrijk zijn als voedselbron voor andere dieren: vogels, maar  ook amfibieën, vleermuizen, etc.

Vlinders

Niet elke vlinder komt in elk gebied voor, en niet elke vlinder heeft dezelfde nectarbehoefte. In het leef- en eetpatroon van een vlinder maken we onderscheid tussen een waardplant en een drachtplant. Vlinders leggen hun eitjes op een waardplant, vaak schermbloemen zoals grootakkerscherm, wilde pastinaak, brandnetel en wilde peen. Als de rups is uitgekomen eet deze de plant zelf op tot het een pop wordt en uiteindelijk een vlinder. Als zij tenminste niet opgegeten zijn door jonge vogels – rupsen zijn een onmisbare bron van voedsel voor de jonge vogels in het voorjaar.

Een drachtplant geeft voedsel aan de volwassen vlinder, en moet dus nectar bevatten. Dit is bijvoorbeeld wilde kamperfoelie, wilde marjolein en duifkruid. We planten graag een vlinderstruik omdat er zoveel vlinders op af komen, maar stiekem is die vlinderstruik een soort fastfood restaurant. Snelle suikers die ook heel snel verwerkt worden door de vlinder, maar waar ze niet lang op kunnen teren. Dat er vlinders op een plant afkomen betekent nog niet dat het ook de juiste plant is voor ze - ze eten van de nectar, maar worden niet écht gevoed. Kijk eens in het lijstje om er achter te komen of je misschien al een inheemse plant in de tuin hebt. Zie je geen bekende plant? Dan is het goed om er een paar aan te schaffen en te planten!

Duizendblad (Achillea millefolium)
Duizendblad (Achillea millefolium)
Grote pimpernel (Sanguisorba  officinalis)
Grote pimpernel (Sanguisorba officinalis)

Schermbloemen als Duizendblad en Grote pimpernel zijn heel belangrijk voor vlinders: hier leggen ze eitjes en worden de rupsen geboren. 

Plant een inheemse plant voor vlinders

Goed voor o.a. deze vlindersoorten: Atalanta, Landkaartje, Distelvlinder, Kleine vos, Koolwitje, Citroenvlinder, Dagpauwoog, Koninginnenpage, Dambordje, Kleine parelmoervlinder, Veldparelmoervlinder, Kleine vuurvlinder, Bruin zandoogje, Koevinkje, Boomblauwtje, Kommavlinder, Argusvlinder, Keizersmantel en vele anderen.

  • Wilde marjolein (Origanum vulgare)
  • Ruige weegbree (Plantago media)
  • Beemdkroon (Knautia arvensis)
  • Koninginnekruid (Eupatorium cannabinum)
  • Blauwe knoop (Succisa pratensis)
  • Grote centurie (Centaurea scabiosa)
  • Zandblauwtje (Jasione montana)
  • Wilde kamperfoelie (Lonicera periclymenum)
  • Rode klaver (Trifolium pratense)
  • Witte klaver (Trifolium repens)
  • Lange ereprijs (Veronica longfolia)
  • Moerasspirea (Filipendula ulmaria)
  • Grote pimpernel (Sanguisorba officinalis)
  • Grote kattenstaart (Lythrum salicaria)
  • Duizendblad (Achillea millefolium)
  • Wilde peen (Daucus carota)

Ook struiken en bomen zijn belangrijk voor de lokale vlinder! Denk aan de vlierstruik, wilde appel, meidoorn, Gelderse roos, wilde liguster, sleedoorn en gewone vogelkers. 

Tip: brandnetels en distels zijn essentieel voor veel vlindersoorten, met name omdat ze hun eitjes op deze planten leggen. Laat ‘onkruid’ in verloren hoekjes staan en je hebt meteen effect!

Bijen

Wist je dat ook bijen, net als vlinders, heel nauw verbonden zijn aan een bepaalde plant? De meeste soorten zijn minder kieskeurig dan vlinders, maar ook veel bijensoorten hebben een dracht- en waardplant waar ze zich aan hechten. Er zijn ontzettend veel soorten bijen, en van alle insectensoorten die bloemen nodig hebben om aan voedsel te komen, is de bij daar het meest afhankelijk van. Daarnaast heeft de bij natuurlijk een essentiële rol in het bestuiven van vruchtdragende planten, bomen en struiken. Denk maar aan je groentetuin: als er geen insecten komen om een pompoen of courgette te bestuiven, zul je ook niets kunnen oogsten. De bij is de hardwerkende arbeider in de tuin. Daarom is het zo ontzettend belangrijk om inheemse planten in je tuin te hebben! 

Plant een inheemse plant voor bijen

Goed voor o.a. deze bijensoorten: Kruiskruidzandbij, Tuinbladsnijder, Zesvlekkige groefbij, Roodpotige groefbij, Duizijdebij, Wormkruidbij, Veenhommel, Behangersbijen, Akkerhommel, Boomhommel, Tuinhommel, Malvabij en vele anderen. 

  • Knoopkruid (Centaurea jacea)
  • Beemdooievaarsbek (Geranium pratense)
  • Grote tijm (Thymus pylegioides)
  • Wilde akelei (Aquilegia vulgaris)
  • Kaasjeskruid (Malva moschata)
  • Veldsalie (Salvia pratensis)
  • Vlasbekje (Linaria vulgaris)
  • Zwarte toorts (Verbascum nigrum)
  • Wilde kattenkruid (Nepeta cataria)
  • Nagelkruid (Geum rivale)
  • Smeerwortel (Symphytum officinale)
Knoopkruid (Centaurea jacea)
Knoopkruid (Centaurea jacea)
Beemdkroon (Knautia arvensis)
Beemdkroon (Knautia arvensis)

Knoopkruid past mooi in een echte wilde tuin of bloemenweide. Beemdkroon is één van mijn lievelingsbloemen in de tuin.

Tip: als je inheemse planten wilt aanschaffen, let dan op dat je geen cultivar koopt. Je herkent die aan een naam tussen ‘haakjes’, zoals Salvia pratensis ‘Eveline’. De cultivar komt hier niet van nature voor, wat betekent dat de eigenschappen net anders zijn dan die van de wilde soort.

Wil je nog meer leren over inheemse planten in je tuin?

  • Kijk eens op de site van motinmokum.nl voor een lijst van nuttige planten per vlindersoort.
  • Op vlinderstichting.nl kun je ook zoeken op vlindersoorten in een bepaalde habitat, zoals bos, akker of plantsoen.
  • Kijk eens op plantenvanhier.nl - ik gebruikte ze voor een deel als bron in dit artikel. Zij hebben een prachtig boek over, je raadt het al, planten van hier. 

Dit artikel is een samenwerking tussen Studio May & June en Dille & Kamille. Alle foto’s komen uit het portfolio van Studio May & June.